BİR REHBERİN GÖZÜNDEN; EVLİYA ÇELEBİ

     

     Yüzyıllarca tartışılıp durdu: "Çok gezen mi bilir, yoksa çok okuyan mı?" Bu soru her sorulduğunda aklıma başka bir soru gelir. "Bilmek marifetse, marifet gezmekte mi yoksa okumakta mı?” Bilgi nerede gizli? Gezdiğiniz mekânlarda mı yoksa, yoksa satır aralarında mı? Karmaşık bir soru. Cevabı; hem gezip, hem de okuyanlarda gizli... Günümüzde bunu yapanlara rehber deniyor. Hem çok okuyorlar, hem de bol bol gezi. Peki, işin sırrı nerede gizli? Kendin gibi gezenleri, okuyanları, araştıranları bulmakta. İşte onlardan biridir; Evliya Çelebi.

     15 yıldır rehberlik mesleğini yapsam da, vazgeçilmez yardımcımdır, Evliya Çelebi. Ne zaman tarihi bir mekâna girsem, yanında hissederim O’nu. Bazen Ayasofya'nın İmparator Kapısı'nda kulağıma "Nuh'un gemisinin sırlarını" fısıldarken yanımdadır. Bazen sıkıştığımda bana yol gösterendir. Urfa'da yolumu kaybettiğimde, önüme düşüp Gümrük Han'ın yolunu tarif ederken bulurum O'nu. Sözlerim düğümlendiğinde, onun sözleriyle şenlenir hitabım. "Edirne'nin kızları öyle güzelmiş ki deli eder oğlanları! Delirenler soluğu Şifahanede alır." dediğinde güldürür anlattıkları, tebessüm ettirir simaları. "Yılanlı sütunun yılanları tılsımlıdır. Ne zaman yılan başları koparıldı, İstanbul'u yılan, çıyan bastı." dediğinde anlattıklarını çok abartılı bulurum, mantığıma uymasa da "Evliya böyle demiş, çıkın bakalım işin içinden" derim. "Hazârfen Ahmed Çelebi, Galata Kulesi'nden kanat takıp uçtu!" dediğinde, başka bir kaynakta bu olay yazmasa da, "O dediyse doğrudur!" derim. Çünkü, o Evliya Çelebi'dir. Halkın sesi, kulağı, dili, mekânların ise vazgeçilmez nâmesidir. Bu topraklarda yetişmiş en değerli gezgin, seyyâhtır. Yüzyıllar öncesinde hayatını noktalasa da, aslında Evliya Çelebi, yazdıklarıyla her zaman yanımızda, bizimle birlikte... Okuyana, gezene, hissedene... 

İyi ki yaşadın, gezdin, dolaştın ve yazdın Evliya. Dualarımız seninle... Mekânın Cennet ola!

Serdar DUMANSIZ

KARİYERDE ROL MODELİN ÖNEMİ

 

Kariyer hayatımız boyunca kimimiz mesleği okulda öğrenirken, kimimiz de işi ustasından öğrenmeyi tercih ederiz. Her iki yöntemde de en önemli kriter rol modellerdir. Rol modellik ilk kez 1957 yılında kullanılmış olan rol model kavramı birisinin özellikle bazı davranışlarının başkası/başkaları tarafından taklit edilmesi olarak tanımlanmıştır (1). Koçluk ve Mentörlükle desteklenen rol modellik, kariyer yolculuğunda başarılı olmak isteyen bireylerin en çok tercih ettikleri yöntemdir. 

Rol model olarak kabul edilen bir kişinin gösterdiği, sergilediği davranış örnekleri kişi tarafından model  alınır ve taklit edilmeye başlanır. Rol modelleri örnek alan kişilerin düşünsel, duyuşsal ve davranışsal özellikleri, örnek alınan modelin gözlemlenmesinden sonra değişmektedir. Rol model kişiler, tüm hareketleri davranışları, tutumları gözleyenler tarafından yakından takip edilmektedir. Bir kişinin meslek alanındaki başarısı, davranışları, toplum tarafından çok tanınan biri
olması, takdir görmesi, ya da özel hayatındaki başarıları diğer insanlar tarafından rol modeli olarak benimsenmesinde etkili olabilmektedir.

Rol modeller kariyer yaşamında örnek alınan, modellenen kişilerdir. Bu nedenle mentör seçimi meslek tercihi kadar önemlidir. 2019 yılında Mersin'de 700 öğrenci arasında bir anket yapılmış, ankette öğrencilere örnek aldıkları rol modeller sorulmuştur. Öğrenciler medya ünlelerine birinci tercihlerinde % 46, ikinci tercihlerinde % 55,7, üçüncü tercihlerinde ise % 50,7 oranında öncelik vermişlerdir. Lise öğrencileri, aile bireylerini ilk tercihlerinde % 12,3, ikinci tercihlerinde % 8,9, üçüncü tercihlerinde % 5,6 oranında rol model olarak tercih ettiklerinin ifade etmişlerdir. Öğrenciler sonraki tercihlerinde % 5 ile % 3 oranında öğretmenlerini, bilim insanlarını, siyasetçileri tercih ettiklerini söylemişlerdir. Bu bilimsel çalışma bizlere lise öğrencilerinin rol model tercihlerinde medya starlarını tercih ettiklerini göstermektedir.(3)

Hal böyle olunca bize de konuyla ilgili bir şiir yazmak düştü. Rol Modelliği özetleyen bir şiir:

ASLAN İLE KARGA
Herkesin bir rol modeli vardır bu dünyada.
Kiminin aslandır, kiminin ki kara karga,
Örnek aldığı, modellediği kahramandan,
İbret alır, çabalar onun gibi olmaya,
Gayret gösterir çırağı gibi davranmaya,
Yön verir hem davranışına hem yaşamına,
Biri kral olmayı öğrenirken ormanda,
Kükremeye gürlemeye başlar zor da olsa,
Duruşuyla, bakışıyla ustadan bir kopya,
Vakurla dolaşır çayırda, kırda, bayırda,
Aslan taklidi yapar bir aslan olmasada.
Öteki hocası gibi hevesli durmaya,
Gördüğü her leşin, her pisliğin ortasında,
Ağzı burnu çamurlu, üstü başı kapkara
Bazen gününü gaklayarak, gırgır şamata,
Harcar zamanını dal üstünde bir ağaçta,
Karga taklidi yapar bir karga olmasada,
Ne hikmetse biri ağır başlı, oturur usulca,
Yeri gelince kükrer atlamaz her olaya,
Karga kılıklılar herşeye burun sokmaya,
Alışmış ne de olsa, ustası karga olunca.
Sen de belirle rol modelini, seç bir usta,
Çabala ve gayret et onun gibi olmaya,
Unutma ki; kimi seçersen seç, en sonunda,
Ustan gibi olacaksın, sakın yadırgama.

Serdar DUMANSIZ
30.01.2022

Kaynaklar:

(1) Connor M, Pokora J. Coaching and mentoring at work: developing effective practice. Open University Press,
2007.

(2) Bandura, A. (1969). Social learning theory of idendificatory processes. D.A. Goslin (Yay. Haz.)
Handbook of Socialization Theory and Research, içinde (ss. 213-262). Rand McNally
&Company, Chicago

(3) Mehmet Tahir Karaboğa, "Lise Öğrencilerinin Rol Model Tercihlerine İlişkin Bir Çalışma", Mersin Üniversitesi Eğitim Fakülkesi Dergisi, Sayı 15-2, 2019 s.365.

SON KİTABIM / MY LAST BOOK

 

Kariyer hakkıdaki son kitabım basıldı. 28 yıllık kariyer yaşantım ve 15 yıllık insan kaynakları tecrübemle 25 adet makale kaleme alındı. Bu kitabın en önemli özelliği, içinde 30 adet kendi çizdiğim karikatürün olmasıdır. Satın almak isterseniz lütfen aşağıdaki linki tıklayınız.
My last book on career has been published. The most important feature of this book is that it contains 30 cartoons that I have drawn myself. If you want to buy, please click the link below.

https://www.kitapyurdu.com/kitap/hayatimiz-kapkariyer/608248.html&filter_name=hayatimiz+kapkariyer